De opdracht voor het onderzoek kwam vanuit het ministerie van VWS naar aanleiding van de hartstilstand van Christian Eriksen op het EK voetbal. “Het hebben van een AED kan bij dergelijke gebeurtenissen levens redden. Daarom was het ministerie benieuwd hoeveel sportverenigingen een AED hebben.” Daarnaast heeft Hartstichting aangegeven een landelijke dekking te willen hebben en dat overal binnen 500 meter een AED beschikbaar is, dag en nacht. Sportverenigingen liggen vaak in wijken en kunnen dus bijdragen aan deze 'dekking'.
In Nederland hangen ruim 24.000 AED’s. Op stations, in winkelscentra, bij buurthuizen en bij sportclubs. Die AED’s zijn belangrijk, want jaarlijks krijgen 17.000 mensen in Nederland buiten het ziekenhuis een hartstilstand. Hun overlevingskans is groter als binnen zes minuten wordt begonnen met reanimatie met behulp van een AED. In de meeste gevallen vindt de reanimatie thuis plaats, maar soms ook op straat, in een openbaar gebouw of in de buurt van een sportvereniging. Om mensen met een hartstilstand zo snel mogelijk te kunnen helpen is het belangrijk dat er voldoende AED’s in de nabijheid beschikbaar zijn, dat deze 24/7 bereikbaar zijn én dat ze geregistreerd zijn bij reanimatie oproepsysteem HartslagNu. Op die manier kunnen burgerhulpverleners via een app direct worden opgeroepen hulp te bieden als 112 wordt gebeld bij een hartstilstand. Sportverenigingen, die vaak een centrale plek in de wijk hebben, kunnen hieraan bijdragen.
Bij 2/3 van de sportclubs is een AED aanwezig, blijkt uit het onderzoek van het Mulier Instituut. “Dat is een behoorlijk aantal en hartstikke mooi. Maar slechts een klein deel van deze AED’s is altijd bereikbaar. Ook na sluiting van de sportclub- of accommodatie kan de AED nodig zijn. Voor buurtbewoners, of voor iemand die zijn hond aan het uitlaten is bij het sportpark’’, zegt Melman.
Bij 69 procent van de clubs hangt de AED echter binnen in het gebouw, bijvoorbeeld in de kantine, de hal of de sporthal. En bij nog eens 7 procent hangt de AED weliswaar aan de buitenkant van een gebouw, maar is het terrein regelmatig afgesloten met een hek. Bij slechts 18 procent van de clubs is de AED altijd toegankelijk.
Het Mulier Instituut heeft ook de redenen onderzocht waarom sportclubs- of accommodaties geen AED hebben. De meest genoemde reden is dat de aanschaf te duur is. Een AED kost ongeveer tussen 1000 en 2500 euro. “Maar daarmee ben je er niet. Want alleen zo’n apparaat ophangen is niet voldoende. Een training voor vrijwilligers en /of leden van de club is net zo belangrijk’’, zegt Melman. Een subsidie voor aanschaf en training zou een AED voor meer sportclubs bereikbaar maken.
Een andere reden is dat bestuurders van sportclubs denken dat een AED niet nodig is omdat er vooral jonge sporters op de club komen. “Maar recente gevallen van hartstilstanden op het veld onder betaald voetballers laten zien dat die aanname niet juist is”, zegt Melman. Hij doelt onder andere op Abdelhak Nouri, Daley Blind en Christian Eriksen. “Het kan iedereen overkomen. Bovendien komen er niet alleen jonge sporters op een sportclub. Onder het publiek, scheidsrechters, coaches en clubvrijwilligers zijn veel oudere mensen. En daarnaast kan een vrij toegankelijke AED ook het leven redden van voor buurtbewoners en voorbijgangers.”
Tien procent van de ondervraagde clubbestuurders geeft in het onderzoek aan dat de AED op hun club inderdaad gebruikt is. Bij sommige clubs zelfs meerdere keren. “Dit geeft wel het belang van de aanschaf van een AED, en het verzorgen van een training voor het gebruik hiervan aan", zegt Melman.
Voor het onderzoek ondervroeg het Mulier Instituut 436 verenigingsbestuurders. Zij vormden een representatieve steekproef voor alle sportclubs in Nederland.
De factsheet met de complete cijfers is hier te downloaden.
Hier kunnen sportclubs hun AED aanmelden.
Foto: archief Clubbase
