Onderzoeksrapport ‘Zo Sport Nederland’ toont zorgwekkende cijfers

Het rapport ‘Zo Sport Nederland’ brengt de laatste ontwikkelingen in sportdeelname in Nederland. Het toont zowel de ontwikkeling van het aantal actieve sporters in Nederland, als de ontwikkeling van leden en lidmaatschappen bij de sportbonden aangesloten bij NOC*NSF. Dit jaar is er speciale aandacht voor de impact van de coronacrisis op sport.

Sociale binding en verenigingsgevoel

“Dit rapport laat zien dat de sport en de sportdeelname in 2020 forse klappen hebben gekregen door corona”, aldus Gerard Dielessen, algemeen directeur van NOC*NSF. “Elke verzwaring van maatregelen heeft erin gehakt. We maken ons nu grote zorgen om de beweegachterstand die Nederland oploopt. Gelukkig zien we tegelijkertijd dat de meeste leden in 2020 wel trouw zijn gebleven aan hun sportclub. Die sociale binding en het verenigingsgevoel zijn heel belangrijk om Nederland weer aan het aan het sporten te krijgen en te houden.”

“De band met een club wordt naarmate de crisis langer duurt echter wel steeds zwakker”, vervolgt hij. “We krijgen nu meerdere signalen dat mensen in dit lopende jaar hun lidmaatschap alsnog op willen zeggen als er niet snel weer gesport kan worden op de manier die men graag wil, met competities ‘dichtbij’ en ontmoeten na afloop. Het helaas niet denkbeeldige risico dat met name jeugdleden voor lange tijd zullen stoppen, moeten we niet willen lopen.”

Dalende ledenaantallen

De forse klappen waarover Dielessen spreekt, laten zich voelen in het aantal leden. Bij 51 van de 77 sportbonden zijn de ledenaantallen gedaald door de coronamaatregelen. De sportbonden die het hardst worden geraakt door de beperkingen, zijn voornamelijk bonden waarbij het ledenbestand geheel of gedeeltelijk tot stand komt door het organiseren van competities of evenementen, in het bijzonder in de binnensportbranche: 70 procent van de Nederlanders die voor de coronacrisis een binnensport beoefende, is als gevolg van de lockdown minder gaan sporten of helemaal gestopt. Voor de groep van 13 tot en met 18 jaar is dit zelfs 80 procent. Voor kinderen is het namelijk nog moeilijker om zelf het initiatief te nemen om te gaan sporten.

De voornaamste reden voor het minder of zelfs helemaal niet meer sporten, is de sluiting van de sportclubs. Daarnaast zijn een gebrek aan motivatie en het niet kunnen sporten in teamverband belangrijke redenen. Het sluiten van de sportscholen- en verenigingen zorgde voor een verschuiving in de manier waarop Nederlands sporten: sinds de eerste lockdown in maart 2020 steeg het alleen en ongeorganiseerd sporten flink. Ook na de eerste lockdown bleef het ongeorganiseerd sporten voor velen de meest beoefende manier van sporten. Tijdens de tweede lockdown steeg deze manier van sporten opnieuw.

Veerkracht

“De resultaten van het onderzoeksrapport gaan over een heel jaar”, vertelt Richard Kaper, Manager Sportparticipatie bij NOC*NSF. “Wanneer clubs en verenigingen hun deuren moeten sluiten, heeft dat een enorme impact op sportend Nederland. We zien dat met name de jeugd massaal stopt met sporten omdat ze niet meer op de club terechtkunnen, terwijl het juist voor deze groep essentieel is om sporten uit te proberen en hun motorische vaardigheden te ontwikkelen. De cijfers laten eens te meer zien wat voor cruciale rol clubs hebben om Nederland in beweging te brengen.”

Ondanks de sluiting van de clubs, stipt Kaper de veerkracht aan die verenigingen gedurende de coronacrisis hebben getoond. Bij het gebrek aan trainingen, wedstrijden en een open kantine, haalden clubs alles uit de kast om hun leden, vaak online, te blijven binden en in beweging te houden. “Er zijn tijdens de coronacrisis ontelbaar veel initiatieven georganiseerd door clubs in het hele land. Er werd op allerlei creatieve manieren vooral gekeken naar wat wél kon. De veerkracht die clubs hebben getoond, is ongelooflijk. Toch verwachten we dat er ook sporters zijn die de draad minder snel oppakken omdat ze lang niet fysiek bij hun club terechtkonden. Dat geldt zeker voor binnensportverenigingen, die lange tijd dicht moesten. Het is ook niet zo dat sporters maar naar buiten gaan om te sporten, als ze binnen niet meer terechtkunnen. Als turnen je favoriete sport is, ga je niet automatisch buiten voetballen omdat dat wél kan. Daarom zijn we hartstikke blij dat alle clubs nu weer open zijn. We kijken wel met zorgen terug op een lange periode waarin heel veel minder is bewogen, want dat zal op de langere termijn gevolgen hebben voor de fysieke en mentale gezondheid van Nederland. Het is dan ook heel belangrijk om op lokaal gebied te blijven investeren in de sport en om mensen duurzaam aan het bewegen te brengen en houden.”

Niet alleen maar negatieve gevolgen: sommige sporten groeien

De coronacrisis zorgt dus voor een aanzienlijk lagere sportdeelname. Meer dan de helft van de Nederlanders ging minder sporten door de maatregelen. Er is echter ook een positieve keerzijde: bij 14 sportbonden namen de ledenaantallen juist toe met minstens 2 procent. Met name sporten die niet afhankelijk zijn van een sportaccommodatie, lieten in 2020 dus een groei in deelname zien. Zo kreeg Sportvisserij Nederland in 2020 de meeste nieuwe leden (+80.000) en was de wandelsport met 3,3 miljoen beoefenaars (800.000 meer dan een jaar eerder) vorig jaar de meest beoefende sport. Ook hebben meer Nederlanders zich aangesloten bij de Nederlandse Golf Federatie (+22.000). Buiten fitnessen (van 239.000 naar 329.000 beoefenaars) groeide ook, net als hardlopen (+261.000) en fietsen (+285.000). Hetzelfde geldt voor skeeleren en skaten.

Benieuwd naar de impact van corona op sportdeelname en lidmaatschappen in jouw gemeente?

NOC*NSF meet maandelijks de landelijke sportdeelname via de Sportdeelname Index. Deze rapportage brengt in kaart hoeveel Nederlanders maandelijks sporten en hoe hun sport- en beweeggedrag eruitziet. Ook op lokaal niveau is het mogelijk om deze cijfers en inzichten in een rapport in kaart te brengen. Aan de hand van dit rapport biedt NOC*NSF bovendien advies voor beleidsmedewerkers en managers van sportbedrijven binnen gemeenten.

Ben jij hier benieuwd naar of ben je benieuwd naar de impact van het coronavirus op de lidmaatschappen van inwoners binnen jouw gemeente? Neem dan contact op met kiss@nocnsf.nl

Dit artikel verscheen eerder in het vakblad SPORT Bestuur & Management.